Loïs Amfós de Ròcaferrièr

(1844-1907)

LOS DOS POLES

- De l'ennaut de la tèrra amai de son embàs,
vòle conquerre un jorn, l'un e l'autre reinatge;
tras sos barris de nèu, de silampa e de glaç
tenon, ço m'es avís, un elisenc paratge,

los aubres de la luna amai son castelàs
una mar sema e doça emb un polit isclatge!
- Nèu de Janvièr soven vau tant qu'un fumeràs
aquí n'auràs tot l'an sus mar, mont e ribatge.

Se tos blats son sans creis, tos aubres estequits
vai te'n querre tanlèu una plena barcada!
Me rebeca la sciéncia emb sos libres fronzits.

Ieu qu'aime mon pantais mai que ròsa de prada
vos i ai bastit dejà tot mon ostau de fada
a fenèstras d'òr linde, a teule de rubís!

L'ANEL DE MARIDATGE

A PEIRE, BARON DE RIVIEIRAS

Nòvi, pòrtas de luònh l'anèl de maridatge
E, coma Ulissi, pòs téner lenga lòng temps
De l'Indenc ancian, de l'antique partatge,
De la mar e dau frònt jaunilhós dau Sinenc.

Diràs, jot un ciel nòu, un novèl estelatge,
Los temples e la torre auçada de Nanquenc,
Tot ce que fai qu'òm crei abordar lo ribatge
D'una planeta estranja o d'un pòble anormenc.

Mès astres, lugars, tèrra a lusiments prigondes,
Estelatges tombants, flamejaments de mòrt,
Emperaires gardats au fin fons dels cinc mondes,

O muralhant son pòble en immense redòrt,
Escalièrs de gigant montant vers d'aors mondes,
Per ela còmptan mens que lo don de ton còr!

LO PLORUM DE VENISA

A LA BARONA MARGARIDA DE RIVIEIRAS

Me sembla qu'un soscatge
Mònta de l'èr salin que pompan tos ostaus;
Subtiu e doç, salís plan-plan dels pedestaus
De ton lion alat, dels sents de ton gleisatge.

Aire e ciel pòrtan dòu de l'antic triomfatge
Sus lo Turc de Maom e Tervagant, las naus
De Genas la supèrba, e dels doges annaus
Que trasián a la mar un anèl de noviatge.

Pintrèt, lo Veronés, ta reinala beutat
Dins la seda e dins l'òr acampats de tot caire,
Dins lo trefoliment d'un pòble navigaire.

Sus lo Pònt-dau-Planhum, un moment assetat,
ieu cante ton veusatge e me dise, pecaire :
« jamai plors de felibre an, los mòrts, reviudat! »

LO CAMIN ROMIEU

AU BARON AIMON DE RIVIEIRAS

An passat de Romans, de Cònsols devastaires,
Dessús ta granda dralha, ò pòble regidor,
E plor dels espòilats, clamum dels batalhaires,
S'auboravan pus fòrts à chaca crosador.

Uòi, lo còcha-vestit, lo paure, los caçaires,
Van jogar la quatreta en la ginèsta en flor;
Dessús los ròcs plantats, d'eurilhons escalaires
Rosegan, letra à letra, un nom d'emperador.

La loba, jot tos pònts, vai pas pus de codrilha,
L'aigla, entre que te vei, s'escarta en gingolant,
Idola son sadol de funèbra mestria.

Ieu sol, au pichòt jorn, me'n vau d'aise trepant
Per saupre se poirai, a de vespre o deman,
Te mandar'n sòu marcat d'August a l'efigia.

LO BòSC DE DIANA

A RòSA, VISCOMTESSA D'ARMANHAC

Naut era lo boscàs e siau lo pensament
Que son ombra trasiá dessús lo passejaire.
Las fèras d'en Serrana aïssián aquel caire
E ié passavan pas, crenta de moriment.

Cascalhava lo riu jota lo pin movent
Que debana sos vèrs milhor qu'antic trobaire
E jamai maselièira, o son ardit fringaire,
Ausava per aquí caminar 'n sol moment.

Pòtas e romanins, mentastre, espic sauvatge,
Dobrissián sa floreta au canhard dels rodans;
Perfum, ombra e sorelh ié fasián son jogatge.

O Diana, es aquel jorn qu'ai vist vòstre visatge
A l'acrin d'aquel ròc, escartàvetz los rams
E cercàvetz d'ombrum e voliatz de pausatge!

LO GRAND CONESTABLE

mccccxviii

A BERNAT, VISCOMTE D'ARMANHAC

Maudison sus la man que seguèt çagatanta
Dau pit de Bernat dos, en vila de París,
Car los vèrmes secant la saba de la planta
Qu'a chaca mila ans nais son mens durs e coquins!

S'aviá vint ans de mai viscut, trenta o quaranta,
Los barons de Montfòrt, Jaumes qu'au rei Loïs
Bailèt castèl, ciutat, drech e libertat santa;
Enric e sos Gascons, serián uòi mens aunits

Provença e Lengadòc vesián fin de desastres,
Racina embé Molièira èran de Godolins,
Malèrba, renegant sos preferums pinhastres,

Dins Tolosa o Bordèus, causissiá son païs,
E l'Occitan, qu'es ara una lenga de pastres,
Veniá, per segurança, aquela de París!

LA CAMPANA DE QUARANTA

A MADAMA CAMILA DE LAFòRGA

Amai que t'aja pas donada Carlesmanha
Per marcar sa victòria e la mòrt de Quarant,
Sònas, campana linda, alòr que s'acompanha
Vèrs la fònt batismala un manit a frònt blanc;

Sònas, se fugissèm l'iscla d'aqueste monde,
Se cau matar lo fólze' e campejar 1'ulhauç,
S'es per damoçar'n fuòc, astrugar dau Dieu monde
L'auba-ròs qu'espelís, miegjorn e l'emperau!

Autres temps, quand l'Anglés davalava en Bitèrra,
Vestida de combat per mans de Pèpesuc,
Cridaves nuòch e jorn d'aparar nòsta tèrra,
De pas gaitar darrièrs ni caminar pesuc.

Disiás au romivau, qu'aviá perdut sa dralha,
L'abadiá dau vilatge e lo fum de son fuòc
Au pauràs caminant au fòrt de la nevalha:
- "Aurai per tus de pan, s'as pas ni pan ni luòc. "

Aviás un esprit sant, una anma clarinèla,
Per plorar sus la França asclada a vint destraus;
Per cantar, quand l'Anglés fugissiá la Piucèla,
Quand Turena o Villars rompián los Emperiaus

Festères milanta ans los soldats de Sebaste,
Qu'un dur emperador faguèt descapitar,
Sa fermetat davans fèrre de glaive e d'aste,
Sa fe que los torments poguèron pas domdar

Vengue de jorns milhors, sonaràs la victòria
Que monta a son pinacle un òme ardent e grand;
Diràs Maom vencit en tota sa genòria,
Sus sos enfants au sòu, lo triomfe dau Franc;

Diràs los Africans levats à pè de Mòro,
Los pòbles liberats, grandits o renaissents;
Cinc mondes qu'un sol Crist per Dieu unic adòran,
L'òme latin ganhant tèrras e continents

Mès Dieu te fague linda e trèva de baranha
Sòna uòi, sòna clar, campana, sòna a brands,
Per esposar un coble à pensaments crestians,
Qu'aquò ne'n cau ben tant qu'un autre Carlesmanha...

(Le Félibrige Latin XII, 1902, pp100-108)

L'Ostau de Viviana

Quand vos auriái lausada ensús de tot au monde
quand auriái pantaiat e parlat que de vos;
quand, d'ausir vòstre nom, las gents, preses d'abonde
estimarián baujum mon desbòrd amorós;

Quand bastiriái per vos un ostau mai que monde
a fenestretas d'òr, a teule lumenós
e me i embarrariatz, coma Viva au peu blonde
embarrèt son amic, lo savi dels Bretons;

Quand vòstre esclau d'amor, ié sariái, ò polida,
fadat per la magiá de vòstra boca eissida
l'espaci d'ans que m'es sus la tèrra marcat,

en jòia, en drech solàs, en gràça asserenida,
en tot çò que fai l'ur e l'aflat de la vida
vos auriái pas rendut çò que m'avètz donat.

(Le Félibrige Latin I, 1890, p 210)

La nuòch dels Mòrts

La mièja de Totsants pica. A travèrs la plana
onte sembla, Viastre, un tombèu grandaràs,
lo pagés caminant de l'un a l'autre latz
ramba lo cacilhum que còi en sa marrana.

Escapada au bartàs, tot degalhant sa lana
e'n lagui de l'aver montat sus lo serràs
la feda çai e lai en son bialum s'escana
secutada dau lop que vòu ne'n faire estraç.

Entremens au Mas Vièlh, dins l'estrecha nichola
i a 'n pichòt lum que dança au cabecièr dau bauç
susant la paur maurola,

Quand Taconet lo chin, morre levat en naut,
peusses lissats, udola
sus la feda perduda e son mèstre malaut.

(Armanac Montpelhieirenc MDCCCC, p 93)

Las doas Sòrres

(1475-1575)

Dins la rusta abausilha an trach sa pauretat
e i an obrat dètz ans dins un mème coratge;
an fach un camp planièr d'un garrigum sauvatge
e selha, vinha, oliu, pauc a pauc i an fruchat.

La jovença que ritz a sus elas passat,
sans ié levar un ai, sans qu'en vila o vilatge,
borgés, nòble o pacan, en imor de mariatge
age, sus sa belessa, un simple còp d'uòlh trach.

Mès ieu qu'après cent ans bolegue la cendrilha
dels òsses rebonduts au sorelhet que frelha
la paret dau vièlh mas e l'eure dau portau,

ieu dise: - "l'uniment es quicòm de ben naut
e, coma un vent de Dieu, el assosta l'ostau
onte Marta jamai se planhís de Maria.

(Armanac Montpelhieirenc MDCCCC, p 93-94)

La mòrt de Barry

Per Armand de Bories

- "Se la dralha èra sans carrau,
la ròsa sans espinha e sans darrièr badau
la joventut fièra e polida
seriá dins lo caïn una arlandiá fenida."

Ieu parle pas antau
ò mòrt qu'emb ta destrau
embé ton arbalèsta a poncha ensagnosida
as trach mon amic Bàrry'n fòra de la vida.

El drech, aqueste monde auriá vaugut milhor
entre loba pudenta e lop e lobaton
lo rei auriá pas vist sa tèrra en granda pena

e ieu dedins la nuòch serena
dins la nuòch amaisada, alòr qu'es tot dolor,
plorariái pas solet coma una Madalena.

(Armanac Montpelhieirenc MDCCCC, p 114)

A Francesa de Cezelly

Passant, que ton camin menèt d'aqueste caire
e que vese ton uòlh cafit d'espantament,
arrèsta-te, legís un pauc mon escriment:
saupràs de qu'es aquò e de qu'an volgut faire

la dòna qu'an aicí quilhada, e que, dins l'aire,
arnescada d'aram, s'aubora fierament
milhor qu'un chivalièr gardèt son jurament,
la glòria de son nom e l'onor dau terraire.

Puslèu que de liurar las claus dau castelàs
sofriguèt lo chaplum de son òme... Aquí l'as.
- "Sai que, dises, la dama èra nòbla Romana :

aviá tetat dau lach de la loba. " - " Estrangièr,
quita me tos Romans, que ton èime s'engana,
e vai dire a tas gents qu'èra de Montpelhièr.

(Armanac Montpelhieirenc MDCCCC, p 128-129)

Retorn a la pagina de Ròcaferrièr
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XIX
Retorn a l'ensenhador generau