"Quand auràs desnistat l'Ideau que se rauba..."

Joan Carles-Brun

(1870-1946)

Flòcs d'un reculh anonciat sonat "lo Rosari d'Amor" ....

.....e que pareguèt pas jamai...

1893: Joan Carles-Brun a 23 ans. Son estil manca pas d'elegàcia e se sentís, de tot segur, de l'influéncia d'aquel de Ròcaferrièr, lo mèstre afeccionat... Manca pas de buf aitanben. Amb una sensiblitat delicada que ben talament qu'es la marca de son originalitat. Lo malastre vòu que jamai se siágue pas publicat de libre de poësia occitana d'aquel grand montpelhieirenc que ne publicarà puòi en francés: Chants d'Ephèbe (1891), Onyx et Pastels (1895)... Aquò vauguèt un injust oblit a aquel autentic poëta, fin manejaire de sa lenga, que per sa nauta cultura e sa frequentacion de las pus requistas cotrias literàrias de la capitala. Brun es un dels importants intellectuals d'òc e escrivans de lenga nòstra de la generacion a quicòm pròche dels Josèp d'Arbaud (1874-1950) Valèri Bernard (1860-1936), Antonin Perbosc (1861-1944), Màrius André (1868-1927)... qu'an sachut rompre los carcans dau formalisme ont lo felibritge pòst-mistralenc èra en camin d'enfangament...

Lo poton

A-m-aquesta ora, pròche o luònh - quau sap ont es ?
plorant sus lo pantais que son còr n'a lo breç
una femna benlèu se languís amudida

Espèra e se languís, espèra un potonet.
Un poton, es la fònt qu'abeura lo qu'a set
es lo baime que sana e lo pan de la vida.

Vèni, labech, e fai a mon comandament
pren e vai te'n portar a-m-aquel còr vivent
lo biais que deu mansir lo dòu que lo borrèla,

sabe pas onte l'aura a la fin l'adurrà
sabe pas mens ont vai e que se pausarà
un jorn, ben luònh, dessús una boca orfanèla.

Le Félibrige Latin tòm IV, 1893, 154.

Lo jardin de mon arma

I

I a de flors e sans còmpte au jardin de mon anma,
lo jorn qu'onchalament ié passejatz, ma dama.

E ié podètz pausar vòstre uòlh treboladís
sus lo mirgalhament que per vos s'espandís.

Flors blancas, dins l'orguiòlh de sa blancor celèsta
sus son grelh, mai que mai, chacuna auça la tèsta,

e l'aucèl voldriá pas , per tant que siágue ausós
venir faire l'aleta en mitan de las flors,

d'abòrd que l'eli siau, amai la tuberosa
s'espetan pas jamai que per la vièrja blosa.

E, solet, lo sorelh espincha en dardalhant
au jardin que las flors s'atròban mirgalhant.

II

Mès quand vòstre sorís a quitat nòstra dralha
e lo jardin qu'es pas per vos qu'una jogalha,

de pas veire aquel ris d'alegria comol
se clinan dòrs la tèrra e ploran son sadol,

e l'eli majestós amai la tuberosa
qu'avián pas espelit que per la vièrja blosa

e tot l'òrt s'ensorneja e tot s'adolentís
entremens que se vei orfanèl d'aquel ris,

e quand avètz obrat tant fòlament, ma dama
i a pas pus de sorelh au jardin de mon arma.

Le Félibrige Latin tòm IV, 1893, 174.

A la dama d'en Pèire de Ronsard

Quand l'atge aurà passit l'ufanosa jovença
que te baila ta gràcia, e t'ondra e t'enlusís
benlèu, quand te veiràs rafida e lo peu gris
un lagui te prendrà de ta lònga inchalhença.

E dabans ton fogau, au lum de ton calelh
en pantaiant d'amor te vendrà memorança
d'aquel jovent qu'as pas agut en agradança
e luònh vanegarà ton paure uòlh somjarèl.

E ton peu que blanqueja e ta cara fronzida
los dessoblidaràs, e, lo còr esmogut,
a-m-aquel sovenir dau temps disparegut,
diràs d'orguiòlh: "antan, alòr qu'ère polida

- ò sorelhs avalits, ò doç calinhament
mon nom tot auriolat empliguèt un bèu libre
e me cantèt lo fièr e l'arderós felibre
- dedins un saberut e reinau parliament.".

E d'ausir aquel dich, adonc, ta serviciala,
d'abòrd que lo felibre arderós t'a cantat
creirà veire subran renàisser ta beutat
e sus ton frònt rugat una cencha immortala.

Le Félibrige Latin tòm IV, 1893,299.

Un tròç dau "Rosari d'Amor"

per Ausèbi de Braç

Quand Jaufret se'n seguèt anat a la crosada,
l'amiga de Tripòl, qu'aviá pas jamai vist,
venguèt a l'espitau, onte, tot malautís,
pantaiava benlèu encar de l'Adorada
e sus lo paure lièch, adonc clinèt son vis

e puòi, dessús son frònt, l'anma desvariada
pausèt un potonet doç que ben talament
e, coma aviálo còr mai que mai nòble e gent,
lo fringaire arderós que l'aviá secutada,
la dama lo tenguèt dins sos braces lòng temps.

O poton miraclós, ò poder senhoraire
per amòr de la veire, aviá passat la mar,
quitat son castelàs e sas gents a l'asard
e son uòlh lusiguèt solament d'un esclaire
quand vegèt lo poton tant doç que n'èra amar.

Puòi enclausit, soscant, la cara extasiada,
rendèt l'anma planet dins aquela braçada.

O dòu mai que mai grèu - ò subrebèla part.

II

D'aut. Es pas que per tus que se cònta l'istòria
ò bèu felibre, anem, uòi se parla de glòria,
quita me lèu ta fonha e ton envan crentós
que lo Raive te sòna a ton iscla celada,
onte las flors dau Bèu per tus faràn porrada,
e te pòrge de luònh son poton lo mai doç.

Dins lo labech coflant la vela que t'empòrta,
sentís bufar l'alen de Dieu que vai per òrta
sus l'aiga de la mar coma au frònt dels serraus.
Qué te fai la serena e son endormitòri?
Sublime maufaràs, complís ton raubatòri
Te dison baug? Lo mond es a-m-aqueles baugs.

III

Car l'empèri dau raive es pas que per la lucha;
as pas finit au cièl ton pretzfach, Prometèu,
claman quauques gigants per ié bailar sa frucha:
lo reinum de l'Idèa e lo reinum dau Bèu.

Vai, felibre, as pas res a crénher dins l'auritge :
aubora dòrs lo cièl ton èime pensatiu
lo que pica lo tròn es en dòu agradiu
e lo folitge es grand, se ton òbra es folitge.

E te picarà pas lo tròn, zo, zo, d'aut, d'aut
car lo gardan, crei me, per un autime mau
aquel frònt subresant qu'enlusís coma una auba.

Quand auràs desnistat l'Ideau que se rauba,
moriràs pas pus lèu potonejar sa rauba :
la braçada mortala es la de l'Ideau.

Le Félibrige Latin tòm IV, 1893,300-301.

Jòia d'Abriu

Amòr que l'Abriu totara es vengut
los passeronets son au bòsc fonzut
dedins lo sorelh e dedins l'aubrilha
fringa lo pinsard'mbé la cardonilha;
l'aire prefumat, coma enfestolit
nos fai regisclar son doç paraulís;
e coma enchusclats d'aquel vin de jòia,
los aucelonets desbóndan sa vòlha
e ditz son piu-piu, jot lo fuòc dau jorn
l'imna miraclós e siau de l'amor.

O passeronets que, sans ges de crenta,
podètz beure au riu una aiga correnta,
e que chaca jorn au sorelh tremont
a plen gargatet cantatz vòstre son
vos cau remembrar quant i a de malastres
per los passerons qu'agantan los pastres
vos cau remembrar dedins vòstra patz
quant i a d'aucelons, ailàs, que l'an pas
e quant n'i a dedins la gàbia daurada
que luònh de son bòsc e luònh de sa prada,
ploran son sadol lo clame dau jorn,
sans ges d'amorosa e sans ges d'amor.

Le Félibrige Latin tòm IV, 1893,305.

Lo Cementèri de mon còr

Coma un verai cementèri,
cementèri de mon còr,
estrèmas dins ton mistèri
fòrça crosetas de mòrt.

Los lusiments e la jòia,
e lo paure quicomet
qu'es lo premièr fum de glòria
per lo felibre nanet

Farfantèlas mirgalhadas,
dins sas tombas, de son lòng
dòrmon coma de vesiadas
potonejadas au frònt.

Lagremas asserenidas,
castes dardais de l'amor
que per eles mila vidas
te durarián pas qu'un jorn.

Pantais, flamas beluguetas,
a n'as aquí se ne'n vòs
tot aquò fai de crosetas
e chacuna marca un cròs.

Au sorelhet que l'abrasa,
o jot lo vent de la mar
chacuna sembla una espasa
qu'antan me trauquèt la carn...

Tus que vas galhard e lèri,
cofle d'amorós desbòrd
veses pas lo cementèri
qu'es au prigond de mon còr,

que i a pas sause ni píbol
per ié bailar de frescum
o per l'aparar dau nívol
de mon cosent amarum ;

E las campanas, voetz mòrta,
fan pas son balin-balan
qu'anariá dindar per òrta
la messa dau bot de l'an.

Le Félibrige Latin tòm VII, 1896,132-3.

Colonha

Quand lo fièr mascle d'òc, lo ruste e grand lauraire,
rusticant, penecant en marrida sason,
de còps marfit de gèu, d'autres plen de susor,
a ben tengut l'esteva e butat drech l'araire,

Vengue un bòn an bladièr coma Dieu ne'n sap faire,
tot son còr trefolís e ritz a l'obrason
mès dins la sèga d'òr pasmens brista una flor
e lo trabalhador ditz un cant dau terraire.

Ansin nautres qu'avèm, a l'ufanós deman
sans plànher nòstra pena, auçat d'orguiòlh roman,
- siás romana, Colonha, e tas parets romanas -

per la paga tastam lo chale de cantar
e vesèm embé gaud florir dins la ciutat
una rèina latina emmièg de flors germanas.

Le Félibrige Latin tòm X, 1899,121.

Lo plorum

Mia, ont es l'aubrespin? - Dins lo vent que lo pòrta,
dins lo garbin audós a passat l'aubrespi. -
Perqequé s'enchautar, ma mia? Soi aquí,
e floreja ton nis au lindau de la pòrta,

Ma mia, ont es passat, diga me, lo sorelh? 
- A landat, lo sorelh, sus d'autras encontradas.
- E de qué pòdon faire amont, las sorelhadas? 
Clina tos uòlhs, mon còr serà cafit de cèl.

Ma mia, diga, ont an passat nòstras lagremas ?
- Coma plòjas d'antan, tot aquò's assermat. 
- ò, taisa-te, ma mia, e plorem per aimar, 
qu'es de plorar ensèms que rend las oras semas ! 

Armanac Montpelhieirenc per 1900, p 57-58.(D'après un poèma francés de Guston de Frejavila). 

La pagina de Carles-Brun

Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XIX
Retorn a l'ensenhador generau