MISERIA

I a d'aquò cent ans e mai, a Casavièlha, pichòt vilatjon vesin de las Matèlas, viviá un marescal paure coma Jòb, cargat de familha, e que, quand aviá fach son òbra a l'enclutge, èra obligat de boscassejar per portar de pitança a sos dròlles.

Un jorn de printemps lo bòn Dieu aguèt la fantasiá d'anar faire un viatge sus tèrra. Prenguèt amb el Sant Pèire e Sant Josèp per se levar de languir. Sa montura èra un ase embanastat que portava las claus de Sant Pèire e la rèssa de Sant Josèp, e que tanben encambavan cadun son torn quand èran lasses. Se capitèt qu'aquel jorn Sant Josèp volguèt faire a sos companhons las onors de sa capèla dau Puòg de Sant Lop ont passèron la nuòch.

Lo lendeman a la primauba, davalèron au travèrs dels ròcs e de la petarèla, lo bòn Dieu tirant l'ase per la brida e sos dos companhons caminant darrièrs. Mas, vai te quèrre ! Lo camin èra tant michant que l'ase se desferrèt, e que panardejava pron quand arribèron davant la pòrta de Misèria.

- Bonjorn l'amic, fai lo bòn Dieu. En pagant me ferrariás mon ase ?

- Ai pas un fèrre prèste, respònd Misèria, mas se volètz esperar un pauc, ne fargarai un e vòstra paura bestiòla riscarà pas de se debatar.

Coma Misèria èra bòn obrièr, lo trabalh, seguèt lèu lèste e los tres companhons poguèron mai se metre en viatge.

- Quant vos deve, ditz lo bòn Dieu ?

- Me devètz, me devètz... Pas gaire. A vos veire crèse que siatz pas rics. Siatz benlèu pus malurós que ieu. Tenetz, aquò se còmpta pas !

- Gramecís, l'amic. Vèse que siatz un brave òme. E coma vòle vos quitar quicomet, demandatz me las tres causas que vos agradaràn lo mai. E ?... E vos las donarai.

Misèria demorèt pensatiu, e Sant Pèire darrièrs l'aurelha i fai : Demanda lo cèl

- Nò, respènd Misèria. Lo cèl es tròp naut. E se tombave d'amont sus l'acrin de Sant Lop me rompriái las costas. Vesètz aquela cadièira, voldriái que totes los que se i assetaràn poguèsson pas pus se levar sens mon ordre.

- Te l'acòrde, respònd lo bòn Dieu. E ara ?

- Ara, fai Misèria, vesètz aquel nosièr qu'ombreja mon ostau, vòle que totes los que vendràn i manjar de nòses i siágan penjats e que pògan pas pus se destacar sens ma permission.

- Te l'acòrde mai, fai lo bòn Dieu. E puòi ?

- Demanda lo cèl, malurós, i faguèt mai Sant Pèire.

- Vos dise qu'es tròp naut per ieu. Vesètz ma tabatièira. Demande que totes los que i prendràn una presa siagan cambiats en forniga, que se i embarren dedins, e que pògan pas pus n'en sortir s'aquò me plai. - Tot aquò t'es acordat, i ditz lo bòn Dieu. Fai ne'n bèn usatge, adissiatz.

E los tres companhons se metèron mai en viatge, Sant Pèire e Sant Josèp marchant darrièrs l'ase que lo bòn Dieu tirava per la brida en s'adralhant devèrs Trevièrs. Tanlèu qu'aprenguèt que Misèria aviá pas volgut dau cèl, lo Diable, vesent dins nòstre òme una preda novèla, partís per l'anar quèrre.

- E ben, i ditz en arribant. Siás prèste ?

- De qué volètz que vos digue, fai Misèria, veire un pauc. Arribatz un michant moment. Trabalhe per un boscatièr qu'a copat sa picola. E coma es son ganhapan, seriatz pas brave de pas me donar lo temps d'acabar l'òbra. Cinc minutas n'ai pron. Assetatz vos un pauc.

Cinc minutas, dètz, vint passèron, e a la fin lo diable i ditz :

- Partissèm lèu ? Se siatz pressat, podètz partir. Aviái oblidat de vos dire qu'ai encara de trabalh a faire. Lo Diable volguèt s'auborar, mès èra apegat sus plaça, e maugrat son esfòrç i seguèt pas possible de se levar d'aquí.

- Fai me gràcia, cridava a Misèria. Vite, vite que siái pressat.

- A la condicion, i diguèt Misèria, que me donaràs vint ans de mai.

Podètz pensar se lo Diable risiá ! Fauguèt ben que consentiguèsse. Mès en se'n anant repotegava tant que, quand lo veguèron pas pus, lo tròn petava encara sus las roïnas dau castèl de Montferrand. Lo Diable pèrd pas jamai sovenença. Vint ans après ora per ora arribèt amb quatre demons.

- Aqueste còp siás prèste, faguèron a Misèria ?

- Se vos agrada partirai embé vosautres. Solament avètz causit un michant jorn. Encara s'èretz venguts un dimenge. Vesètz pas que siái tot espelhandrat ? Laissatz me cambiar de gordon, puòi vos seguirai. Per tuar lo temps podètz manjar de nòses. L'aubre estent pas naut auretz pas besonh d'escalas.

Tanlèu qu'aguèron tocat las brancas de l'aubre los quatre diables siaguèron penjats per las banas. Pasmens finiguèron per cridar seba. E Misèria los quitèt partir quand i aguèron donat vint ans de mai. Aqueste còp lo Diable volguèt pas passar per capòt. Tot l'enfèrn se meteguèt en branle e los vint ans escolats, Misèria aguèt dotze demons dabans el. Siás prèste, i faguèron ? Saique uòi te dediràs pas ? A la bòna ora, d'èstre venguts un dimenge. Me trobatz requinquilhat, e aurem pas ges d'alanguis. Voudriái ben vos convidar mas siái paure qu'ai pas solament un gobelet de vin. Prengam una presa que nos escarrabilharà. Pas pus lèu plantat los dets dins la tabatièira de Miséria los dotze diables siaguèron cambiats en fornigas. Misèria quichèt lo cabucèl e amaguèt la tabatièira dins sa pòcha. Tant que lo marescal de Casavièlha aguèt lo Diable dins sa pòcha la tèrra seguèt un paradís. Pas pus de diables, se vesiá pas pus de raubaires, pas pus de contrabandièrs, pas pus de renegaires e de bancarotièrs. Lo mond avián batejat aquela passada l'atge d'aur. Mas lo rèi que podiá pas pus pagar los jutges, los avocats, los uissièrs, los gendarmes, mandèt quèrre Misèria e i demandèt la famosa tabatièira. Misèria voliá ben plaire au rèi. Mas consentiguèt pas mai que quand lo rèi i aguèt promés que lo diable vendriá pas pus lo quèrre. Pasmens tot a una fin aicí de bas. E la mòrt qu'esparnha pas degús venguèt picar en cò dau marescal de Casavièlha. Dins l'autre mond, Misèria se demandava ont anariá donar tèsta. Dins l'escuritat fonsa ont coma Jarjalha s'enfonzava totjorn, devistèt tres pòrtas. A la premièira, la porta dau cèl, pica per demandar la retirada. Mas Sant Pèire que lo conoguèt i fai pietadosament :

- T'o disiai ben de demandar lo cèl ! As pas volgut m'escotar. Pòde pas te dobrir. A la segonda, la dau purgatòri, i diguèron que degús intrava pas sens un passapòrt dau Paradís. E tornarmai emmandèron lo paure Misèria. A l'infèrn trobèt la pòrta alandada. Mès coma anava dintrar s'entend cridar:

- Quau es aquò?

- Es Misèria !

Sus lo còp los diables seguèron arrambats. Tenguèron consèlh, e a 1'unanimitat coma i aviá tant fach de desaguicis sus tèrra, de paur que n'ié'n faguèsse encara mai en enfèrn, lo volguèron pas reçaupre. Bandit de pertot e desaviat de córrer totjorn dins l'escuresina lo paure Misèria prenguèt lo partit de s'entornar sus la tèrra. I es dempuòi, e crèse ben que i serà totjorn.

Tèxt signat « Lou Pescaluna » paregut dins la Campana de Magalouna N° 380 - Març de 1928 p 47

Retorn a la pagina de la Campana
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX
Retorn a l'ensenhador generau