Philippe Martel : Histoire de l'Occitanie - Le point de vue occitan – Ed : Yoran , collection Histoire , (julh 2019) (352pp)  ISBN : 2-36747-059-6

Descolonizar l’istòria, disiá Joan Larzac. Los occitanistas an denonciat dempuòi un brave brieu lo « roman francés » que l’engèni literari de Juli Michelet per exemple a sachut enauçar fins a una mena d’evidéncia,  afortida puòi per los manuals escolars, e tenguda de bòna fe per indiscutibla per fòrça mond. Lo president Emmanuel Macron s’i referís tot còp e explica que i cau tornar balhar vida au sègle XXI. D’autors sai que discutibles coma recentament Eric Zemmour temptan tanben de lo reviudar. Per o dire verai de vòses d’istorians (Suzanne Citron « Le Mythe National » ,1987) o de jornalistas (Laurent Joffrin « le roman de la France »Tallandier 2019) franceses revisitan aquela question per metre en relèu la part de mit qu’i recabís dintre. Mas es evident qu’un « roman nacionau occitan » es tanben estat mes en plaça e permet als occitanistas de crèire a çò que fan e d’anar avant maugrat totas las rasons d’èsser puslèu desesperats. Dins aquel roman occitan l’atge d’aur dels trobadors, la crosada francesa sanguinosa, l’abbat Grégoire, Jules Ferry e lo « senhal », lo prèmi Nobel de Mistral… representan lo carrastèl dau raconte…

O retrobaretz de tot segur dins lo libre de Felip Martel mas mèfi, la meteissa istòria es contada amb una logica diferenta d’a fons, la logica d’una istòria demistificada. Fèlix Castan èra tanben estat fòrça critic amb aquel « roman nacionau occitan » e aviá tanben a son biais reescrich l’encadenament de tot aquò dins un recit rigorós que permet de teorizar un occitanisme cultural ambiciós mas destacat de tot « nacionalisme », de tot « occitanisme politic ». Aquela perspectiva castaniana pòt èsser criticada de segur mas es un antidòta interessant d’utilizar quora nos trason au morre que l’occitanisme es un deliri politic qu’a per tòca de trocejar la nacion francesa. Cau tanben citar l’interessanta « Petita istòria europèa d’Occitania » de Robèrt Lafont (Ed. Trabucaire, 2003), mas aicí es clarament una pensada occitanista politica, ni que Lafònt se mesfisèsse tant e mai dels concèptes de nacion e d’identitat (de notar qu’a la rebors Castan aviá pas paur de parlar d’identitat e vesiá pas dins aquel mot de jos-entenduts trebols de drecha extrèma). Amb Felip Martel es un pauc quicòm mai. Es a bèles uòlhs vesents d’istòria rigorosa, e tanben una pensada politica, mas los meteisses eveniments los revivèm dins un encadenament logic rigorosament « demitologizat ». E se vei qu’aiçò leva ges de legitimitat au concèpte d’Occitania « dis Aup i Pirenèu » nimai a l’occitanisme « maximalista ». L’occitanisme a lo drech de s’opausar regde au « roman nacionau francés » sens rebastir en miralh una autra mitologia. Martel balha los espleches per aquò. Aquí, crese,  quicòm de nòu.

L’estil de Felip Martel rend aquel libre aisit e agradós de legir, i a totjorn aquel umor decapant qu’es a l’encòp un otís critic e lo peçuc de pèbre qu’enauça lo plaser de la lectura. E ni per èsser un pichon libre que se legís a de reng sens ges de lagui, se vei que cada frasa es menimosament pensada e qu’es un escrich d’istorian, amb la rigor que cau. Pas d’aproximacions mauseguras. De segur Felip Martel, istorian de profession e especialista màger d’aqueste subjècte, es l’òme providenciau que nos cau per complir un tal prètzfach, un pauc coma Joan Larzac o èra per far una traduccion de referéncia de la Bíblia. Tant vau dire qu’una autra version dau meteis libre mai detalhada e amb de referéncias seriá fòrça benvenguda.

Seriá tròp long d’enumerar totes los cambiaments d’agach qu’aqueste librilhon nos fai prene sus los divèrses episòdis de nòstra istòria. Per exemple un accent es mes sus « la granda guèrra occitana dau sègle XII », lucha de non jamai finir entre las grandas familhas feudalas, e en particular lo jòc de division jogat per los Trencavel que fai que l’aneientiment de lor vescomtat per la crosada èra au començament puslèu benvengut per Ramon VI, d’aquí son « còp de bluff » de jónher la crosada. La division dels occitans dempuòi la debuta lor es estada fatala d’un biais repetitiu tot de long de lor istòria e fins ara… Fragmentacion e aflaquiment coma un verin mortau. E de segur los sègles XIX e XX que l’autor a mai especificament estudiats son revisitats d’un biais que càmbia de la legenda daurada occitanista, e podèm aquí veire cossí aquel libre que sembla tot simple es un resumit fòrça rigorós e fòrça clar de çò que podèm trobar dins los milieirats de paginas de las publicacions saberudas de l’autor.

Aquela reescritura de nòstra istòria es d’aitant mai salutària qu’es pas ges una destruccion de las referéncias istoricas que servisson de fondamenta a l’occitanisme. A la revèrs, renfortís aquela fondamenta.  La fin dau libre es un rasonament sus las perspectivas, que de segur i a pas gaire de rasons d’èsser optimista d’a fons, mas tanpauc es pas logic de se negar dins un pessimisme absolut. I a segon Martèl de rasons d’esperar lucidament. Per exemple la conceptualizacion dels « 7 cercles de l’occitanofonia » (pp346-347) es una basa interessanta per una estrategia pragmatica.  Aquela part es fòrça interessanta tanben.

I a d’illustracions, subretot de visatges de personatges pescats a bèles uòlhs vesents sus internet, ont me regaudisse de ne veire mai d’un qu’aquò’s ieu que l’ai mes en linha après l’aver escanerizat, e es puòi estat représ d’aquí d’alai, çò que prova un còp de mai que tre que metèm quicòm sus la tela l’ofrissèm au mond e que potencialament tòca un public gigantal. Rason de mai de contunhar d’èsser presents dins aquel espaci nòu. Lo legeire s’amusarà de veire lo morre de Romanilha p 272, l’autor dis « Oubreto en vèrs » a cambiat de cara. Es aquò tanben la reescritura de l’istòria. Vos’n dise pas mai car cau absoludament legir lo libre. En esperant son grand fraire mai detalhat e ric de referéncias que fariá pas doble emplec e que fai sofracha per lo moment.

Joan-Frederic Brun

Retorn a la pagina de l'autor
Retorn a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn a l'ensenhador de la literatura dau sègle XX-XXI
Retorn a l'ensenhador generau