Leon Rovièira

(1810-1848)

Nascut a Montpelhièr lo 2 de Novembre de 1810 e mòrt dins la meteissa vila lo 3 d'Octòbre 1848. I fondèt e i dirigiguèt lo jornau l'Independent. Doas notícias necrologicas (5 Octòbre de 1848 e 5 d'Octòbre de 1849) dònan d'entresenhas sus sa vida e son activitat literària.

Era lo bèu fraire d'Eugèni Vianés, l'autor de las Recreacions d'un caçaire (1870).

A la seguida de las jornadas de Julh de 1830 compausèt de cançons politicas, que se son pas retrobadas. Inspirat per l'abbat Favre, escriguèt una parafrasi patoesa risolièira de l'Eneïde de Virgili, publicada per C. de Vallat dins la revue des Langues Romanes (Tresena seria, XIX, 1881: 180 et seq.). E tanben doas cançons: lou poutou e la couquéta d'aou vilage. E una rejoncha de provèrbis lengadocians. Aqueles tèxtes valon per la lenga, galejaira, espessa, que ni per èstre comola de francismes coma èra de mòda d'aquel temps, reforfan d'expressions granadas e gostosas de redescobrir...

En pdf : introduccion per C De Vallat (108 kb)

prumièira part de l'Eneïde en grafia originala (528 kb)

Segonda part de l'Eneïde e las doas cançons tanben en grafia originala (267 kb)

Culida de provèrbis

E aquí per començar un morsèl de l'Eneïde retranscrich en grafia (rasonablament) normalizaira:

CANT PRUMIER

 

  
Ieu que d'una voetz patriòta
ai gulat una cançonòta
qu'a fach biscar mai d'un pelau,
e qu'a pres sega coma fau,
un prumièr succès m'encoratja
me crese pas una ganacha
e vòle d'un còp de rasclau
cantar quicòm pus coma cau.
 
Vòle vos contar las batèstas
los petassaus e las tempèstas
que faguèt endurar Junon
en d'aquel monsur de renom
lo prumièr vengut de l'Asia
per barca, jusca en Italia.
 
Aquel paure el, sai que o sabètz
finiguèt pas de plora'u breç
car se pòt pas los desaguicis
los laguis los rebaladisses
qu'agèt aquel brave garçon,
per bastir pas qu'un vilatjon
d'onte nasquèt la cacibralha
qu'a fondat la bèla anticalha
onte la Papa a son ostau.
 
Musa, vèni me dire un pauc
tus que passas per una obrièira
ben lenguda e pro patofièira
per que la femna dau bòn Dieu
prenguèt la causa tant au viu
que faguèt faire un michant viatge
emb un òme qu'èra tant sage.
 
Concebe pas cossí se pòt
èstre tan michant e devòt.
 
A soixanta legas de pòsta
d'Alger i aviá lòng de la còsta
una vila que i es pas pus.
Aiçò surprendrà pas digús
atendut que l'an demolida.
Los maçons que l'avián bastida
de Tir s'i èran trigossats.
Junon ne fasiá fòrt grand cas:
se ditz que i aviá sa remisa
que ié chanjava de camisa
que s'aviá pogut governar
la tèrra aquí vendriá bocar.
 
Mès, per veire las causas netas
los dieus se passan de lunetas.
Aussí vesiá d'estanciurs
que venián dau païs dels Turcs.
D'eles s'engendrava una clica
que ficava un lec a l'Africa:
Jutjatz coma deviá biscar.
 
D'alhurs, podiá pas oblidar
qu'als Troièns aviá, dins sa vida
bailat mai d'una desprusida.
Puòi se soveniá los mespritz
d'aquel beligàs de París
que faguèt pas cas de son morre:
se rapelave que lo porre
per faire embriagar son marit
èra entre las mans d'un manit
que, pus salòp qu'una bagassa
au lièch mai d'un còp pren sa plaça.
De fes que i a ne'n cau pas tant
per vos far far de michant sang.
Aussí se grasilha lo fètge
e lo diable la petoneja;
podètz me dire lo trabalh
quand en regardent aiçaval
vos vei pròcha de la Sicila
la flòta dels Troièns tranquilla
que caminava bravament
per cuols butada d'un bòn vent.
 
Vite, atala sa carriòla
e vos galòpa en cò d'Eòla
lo dieu de las neblas, dels vents
dels nívols e dau michant temps.
 
Aqueste dieu a son royaume
au fin fons d'una granda bauma
onte de segur ronca pas:
car quilhat dessús un lausàs
ten en respèct embé sa cana
lo magistrau, la tramontana
lo cèrç, l'albijoés, lo marin
l'aguialàs lo grèc lo garbin
e quau sap quant d'autres bufaires
que siblan mai que de crestaires.
S'èra pas aquel majurau
segur i auriá de trabalh baug:
òmes bestiaus aubres muralhas
volestrariam coma de palhas.
Los vents, lo sent clame dau jorn
de la bauma fan tot lo torn.
Per mau faire, aquela gusalha
cèrca lo trauc de la sarralha;
mès n'i a mai qu'un qu'es atrapat
car es barrat au cadenat.