SECCION

DE LENGA D’OC

DEL PEN-CLUB  INTERNACIONAL

LOS RENDUTS COMPTES DELS ACAMPS 

ACAMP de NARBONA Junh 2018

ALEM, Actors de la Liura Expression en Eurò-Mediterranèa… 28-30 de Junh de 2018

Per lo segond còp es en Occitania, a Narbona, jos l’impuls dau PEN occitan e dau PEN francés, que se debanèron las jornadas de l’ALEM ( Actors de la Liura Expression en Eurò-Mediterranèa) amb per tèma centrau « l’Idèa latina ».

Silvèstre Clancièr (cabiscòu dau PEN Francés)  dobrís la sesilha. En rapelant qu’es fièr d’èsser membre dau PEN occitan e que lo PEN francés es sempre partidari de la diversitat de las culturas. Nos rapèla cossí ajudèt a reviudar nòstre PEN occitan e a lo tornar intronizar dins l’encastre internacional …  E que personalament aquela lenga qu’ausiguèt dins lo Lemosin de sas originas l’embelina, desvelha dins el un grand tendrum e un grand languiment. Ramenta tanben cossí se desvolopèt aquela frairetat mediterranenca dels escrivans, ligada au PEN sens i èsser d’a fons infeudada. Amb una concepcion larga de la francofonia, dobèrta sus totas las culturas e non pas riblada sus lo voler d’egemonia de la lenga francesa. E aqueles acamps de Narbona an vocacion a èsser una tradicion, un forum regular d’escambis.

Se presenta los participants venguts de mai d’un païs. D’escrivans, totes, e partejant de valors umanistas, totes. Dobèrts tant e mai sus la diversitat. Amai qu’a d’unes lor a valgut d’auvaris.

Los occitans : Decòr, Bizot-Dargent,  Pessamessa, Matieu, Roanet, Offre, JG Roqueta, Rouch, Stenta, Forêt, Tortet, Brun.

« L’idèa latina e la Patz en Mediterranèa » es lo tèma central e las presentacions s’organizan a l’entorn d’aquel tèma larg. A l’ora que Mediterranèa

Poèma de Jean-Luc Moreau

Mare nostrum

La mer pourtant était si belle,

L’air si pur et le ciel si bleu ;

Le ressac ourlait de dentelles

Le rivage ; au plus haut des cieux

Tourbillonnaient les hirondelles.

Tous embarquaient le cœur joyeux,

Les enfants ouvraient de grands yeux

Et le mères riaient comme eux :

« Nos petits là-bas, disaient-elles,

Seront heureux ».

Mais la barque, elle,

Etait si frêle

Et le paradis si lointain…

On retrouva les corps sur la plage au matin.[1]

Guiu Matieu nos parla d’…

Una mar d’olius, deguns jamai s’i es pas negat.

***

Pierre Coulmin : La Mediterranèa coma caireforc. Pas una cultura mas un amontairament de culturas. … e l’apròcha que se’n poiriá aver càmbia au XXIe sègle.

JFBrun, president dau PEN occitan, presenta un diaporama de 146 images que retrai l’istòria de l’idèa latina, de dempuòi la prumièira vision profetala de Claude François Lallemand (1790 – 1854) dins son libre « le Hachych », fins a l’estramàs e, 2012 de l’Union Latina constituida en 1954.  Mostrant qu’aquela idèa nais coma una « sublimacion » de la renaissença d’una cultura acarada a l’impossibilitat de se pensar en tèrmes nacionalitaris coma en Catalonha o en Romania, amòr a las pojadas exacerbadas de nacionalisme francés a la seguida de la desfacha de Sedan en 1870. La renaissença d’òc  pouvait absolument pas se définir  comme celle d’une nation, une telle position aurait été suicidaire. Elle pouvait par contre se projeter en fer de lance d’une construction humaniste et pacifique supranationale dont sa littérature porterait les valeurs. L’idèa puòi represa per los politics s’acrostís e s’escafa. !!!!!

Alix Parodi nos parla de la situacion en Soïssa.

Maria Roanet fai remarcar que tant d’escrivans de qualitat en Occitania son desconeguts. Mistral çò que ne cau tirar « son ambicion absoluda e sa fe dins una lenga ». La granda illusion de Mistral èra que se podiá far una sola lenga « dis Aups i Pirenèus ». E regreta que se cantèsse pasla « Coupo » d’un biais alegre.. coma o es lo novè de Saboly que ne tira sa musica.  

L’estatua de l’union latina es estada levada la cort dau Palais Reiau de París per i metre las colonas de Buren. Maria Roanet la faguèt metre a Besièrs dins las annadas 80, dau temps que e se faguèt una pichona fèsta amb los manits que cantèron en latin.

Miquèl Decòr dins son tèxt « Figas, messòrgas e cruseletat » mòstra cossí la messòrga esa la basa de la violéncia.

« De l’idèa grecò-latina ipotetica d’un pacte civilizacional fins a …. ». Silvèstre Clancièr presenta una perspectiva istorica d’un mond guerrièr que se cambièt a bèles paucs en espaci de civilizacion apasimada, mas puòi tot s’esbrigalhèt en multiplas guèrras.

Una autra forma de frairetat vendriá de l’espandiment de la cultura de convivéncia trobadorenca, aventura trencada dins la violéncia coma se sap. Mas la filosofia après Spinoza tòrna elaborar de concepcions d’un mond de patz, represa de l’esperit de resisténcia umanista maudespièch de las terriblas passadas de violéncia. Prepausa una identitat de « ciutadans dau mond » que se poiriá balhar oficialament a d’unes desplaçats. Mare Nostrum : « Qu’aquesta utopia venga nòstra topologia ».

Ifigenia Simonov legís de poèmas en Eslovèn que se’n ditz abans la traduccion francesa. « La via amarganta de l’amistat » : los aligats escampavan de dorifòrs dau temps de la guèrra, a cada prima, sus los camps, a molonassas, e ges tombava pas sus los camps.

Maria Roanet canta Marcabrú mes en occitan per Leon Còrdas. E puòi se legisson de poèmas modèrnes, en portugués, en òc, en romanés. « Lo poèma es un pansement/emplastre a l’entorn dau còr.

 L’endeman reprenèm la sesilha amb l’intervencion ce nòstre amic Dinu Flamand, escrivan romanés. Ven de la transilvania qu’es la part benlèu mai romanesa de son païs. La latinitat es un signe d’identitat fòrt au mitan dels païses eslaus. Los Daces èran un pòble poderòs au nòrd dau Danubi e cauguèt a Trajan doas guèrras terriblas. Trajan es un pichon nom corrent dins aquel païs. Octavio Paz a escich un libre sus l’Espaci ont explica  que i a una dimension simbolica dins una cultura : mièg fantasiá mièg vertat. La conquèsta de la Dacia èra estada un apòrt important a l’empèri Roman. L’aur dels Daces es mitic, mas tanben real, se tròba d’anèls d’aur dins los sites arqueologics, e se pòt visitar las ancianas menièiras. La descobèrta de la latinitat après 1838 es estat l’inici d’un sentiment d’identitat romanés. Lo latin es una basa fondamentala dau lexic. Lo riu que passa dins lo vilatge de Dinu e raja a bèl èime se ditz Bistrita, mas a sa sorsa es Rapida, donc lo nom latin es estat eslavizat masdemòra a la font. « Una lenga es una causa d’una fòrça que se pòt pas crèire ». La latinitat èra lo vector màger de la sentida d’unitat de tot aquel païs. « Sèm pas jamai restats assimilats a de bon au mond eslau ». 70% dau vocabulari romanés es demorat latin, maudespièch de pro d’influéncias eslavas, turcas, e ongaresas.   

Tot camin fasent aprenèm cossí lo mit de Dracula èra desconegut en Transilvania abans que vengan los toristas, e que lo roman de Bram Stoker i siága conegut. Lo tèma latin de las « stregas » que bevián de sang èra aclimatat en Transilvania.   

Miquèl Decòr nos cònta que Valdiz en North Carolina es estat fondat per de vaudeses de la Vaus occitanas d’Itàlia, a cima dau camin de fèrre, embarcats a Cherborg,  qu’èran demorats occitanofònes. E Magalí Bizòt ramenta que d’Indians d’America faguèron soca a Marselha, venguts amb lo Circ de Bufalò Bill, e que donèron naissença a tota una tièira de provençalofònes.

Maria Roanet rapèla que sèm estats pèisses quand èrem dins lo ventre mairal, e que nos demòra quicòm d’aquela vida dins una mar originala. E que retipa una autra mar mai anciana que Miegterrana, ont nòstres ancessors nadavan abans de montar sus lo sòu. E abans de parlar çò prumièr que sachèron far es de saumodiar. E tot seguiguèt.

Edvard Kovac ditz qu’en 1991 l’Eslovenia a reintroduch lo latin qu’èra pas tròp ben vist jos lo regim comunista. L’esperit de la Latinitat es l’esperit de la Civilizacion, que s’exprimís dins la gramatica que nos balha lo dever de pensar drech. Los grècs an inventat la nocion de l’Infinit en espiant l’orizont marin.

Miquèla Stenta presenta son activitat de librariá occitana.

Presentacion d’Eliane Tourtet puòi de JC Forêt.

Projècte de Silvèstre de poèmas inedichs (pas tròp longs, mens d’una pagina) dels autors d’aicí « poesia latina » traduits dins totas las lengas romanicas.

Aquò nos trai a pensar als proceedings de nòstres rescòntres.

Los proceedings de 2015 son en forma. La subvencion per lospublicar es pas jamai sortida. deurián èsser telecargables en pdf sus los sites dau PEN occitan, dau PEN francés e dau Centre dels Drechs linguistics ?

Teresa Cadeta nos descriu lo desraiçament coma una amenaça. Exemple l’escafament de las raices grecolatinas dins l’ortografia oficiala nòva dau portugués.

Gui Matieu nos legís un poèma en òc sus l’olivièr.

 23 mars 1914 Mistral « lo mes de març es totjorn amar ». Mòrt en espiant la campana novèla de son vilatge e quauques meses puòi espeta la guèrra de 14. Los joves miegjornaus se mainan que se comprenon d’un cap a l’autre dau païs. Moriràn d’òmesde letra a jaba. 160 franceses, de desentats de felibres, se’n farà puòi una antologia. Se publican de « jornaus de trencada ». Se fonda « l’Escolo dòu boumbardamen ». Lo principau serà los 322 numèros de « L’echo du Bosquetau (dau bosqueton) » de Boudon-Lashermes. 16 tuats e 47 blassats. D’aotors prometeires perdèron antau la vida. De Montpelhièr Azemà fonda « Lou Gal », lo sol jornau en lenga nòstra qu’aguèsse paregut regularament dau temps de la guèrra. E Loubet de París estant que fai paréisser la « Gazeto Loubetenco ». Aqueles jornaus luchan contra l’escòrna facha als miegjornaus e contra los « emboscats » e profitaires. La correspondéncia de Loïs Bonfils a aquí dedins un interés singular : el e d’autres trasián un agach critic que non sai sus ço que vesián. Après la guèrra d’escrivans parlaràn de la guèrra. « Al cant de la lauseta » d’Enric Molin. Fins a « Histoire d’Adrien » de JP Denís.

Ghislaine a creat un ostau d’edicions ont es soleta per far un trabalh grandaràs. S’interroga sus la « latinitat » per de dire de veire cossí nos pòt traire la Patz. E nos analiza lo tèrme de Pax Romana. Apareis d’en primièr dins Titi Livi (destruccion de Cartage : patz impausada brutalament) e Senèca parla d’un espaci de prosperitat refinada, integrant e perlongant la cultura ellenica. Apareguda après las conquistas mas Caracalla balhèt la ciutadanetat a totes los ciutadans de l’empèri. De tant que la latinitat subrevisquèt a l’afondrament de l’Empèri roman, amb aquela dualitat latin escrich e lenga vulgara derivada dau latin. Donc es una comunitat umana. Gabriel Audisio disiá qu’èra ciutadan de mediterranèa a condicion d’aver oer conciutadans totes los pòbles de la mar. En alargant a l’ensèms de las culturas de l’endrech. [Salad Darwich] disiá que coma son païs existissiá pas pus sa patria èra sa lenga.

Philippe Pujas se demanda se la Pax Romana es solament una patz armada. Qué pensar de l’idèa latina ? Son estramàs au sègle XIX nos a laissat lo reflèxe de s’opausar a de societats diferentas ont òm se reconois pas (ex : germanicas) amb l’idèa que la solucion seriá federala. Lo problèma de uòi es de saupre cossí resistir au rotlèu compressor de la Pax Americana. L’isrtòria occitana es una istòria de vencits amb tot çò que pòrta d’energia dintrada, e d’enveja de ne sortir.

Felip parla d’una tradicion alemanda de « laidor dins l’Art ». E se ditz que la latinitat e la cultura occitana son de culturas de la beutat. « Il y a là un espace de beauté. On peut la revendiquer ». Sèm dins una recèrca de beutat permanenta mentre d’autres i son pas pus. Lo bèu e lo bon van tanben cotria dins la pensada chinesa. Convergéncia sus l’amor cortés.

Magalí Bizòt legís lo poèma sus Ròse de Danille Julien, epuòi canta 4 estròfas de Veusa Mètgi de Victòr Gelû. Ocasion de parlar dau papeta de Magalí que participèt a la comuna de Marselha, ont èra vengut dempuòi Olt e Garòna, a pè, amb una aumeleta dins lo berret. E que puòi èra mòrt dau colerà en sonhant de malautes dau temps de l’epidèmia.

Silvia Aymerich Lemos presenta lo projècte “Versions Multiplas”, Teiriç Offre nos mòstra cossí la lenga d’Oc pòt dire l’universau.

Antoine Anderson discutís universau, unifòrme e comun. Per aiçò nos legís François Juline « il n’y a pas d’identité culturelle ». « Où placer le curseur entre la tolérance et l’assimilation ». Es enganador de parlar de la diferéncia isolant las culturas. Cau puslèu parlar de l’escart metent en tension e promovent de comun. L’unifòrme n’est plus que la répétition de l’1, il n’est plus inventif. Mèfi de pas pensar lo comun en reduccion au semblable.

Çò qu’afortís las lengas per que persistiguèsson es qu’aguèsson una literatura. Eternalas pro quedemorèsse lo supòrt escrich. Lengas solament oralas son amenaçadas tant e mai. Aquò fai rebombir Teresa Cadeta sus la lenga Galiciana, conservada josforma vernaculara dins las familhas de sègles  e reviudada per Rosalia de Castro.

Edvard Kovac se regaudís de la riquesa d’aqueste collòqui. Explica que desempuòi que l’Eslovenia es independenta la defensa de la lenga s’aconsomís e l’anglés ganha de terren a bèl esprèssi. E que la Poesia es una lenga universala. « Imperatiu Categoric » segon Kant es lo contrari de l’instrumentalizacion de l’individú.

Pierre Coulmin interròga la question de la Pax Europeana. De qué ne pensar ?

F Pujas ditz qu’Euròpa deuriá aprofiechar dau brexit per reveire sa diversitat linguistica.

Teresa Cadeta met sus lo meteis plan diversitat linguistica e biodiversitat.

PEN-CLUB DE LENGA D’OC :  PER DUBRIR LO TALH : dicha inaugurala de Rotland Pecout  per l'acamp de Decembre 2008. 

Rendut compte dels acamps

Rendut compte dels taulièrs