Aimat Agussòl
Aimat Agussòl "emplegat de comèrci" de Sant Andrieu de Sangònis (1875-1907) "lo país dels pòrcs negres" es amb Martin Teofila de Jonquièira, l'autor dau pichon reculh paregut en 1898, e titolat "las vieuletas d'Erau", amb un prefaci de Carles Brun. Brun nos lo descriu, l'a vist a Sant Guilhèm, un còp. Era per la felibrejada dau 27 de Setembre de 1896. "Tot escasset lingostin, emb aquela mostacha blondineta que vòu créisser pas qu'en dedins, l'uòlh lusent e la cara arderosa"... Coma se veirà mai bas, Agussòl es letrat, s'inspira de ritmes trobadorencs. E son lengatge es nadiu, lo de son endrech, amb aquò pas mai. Ni que se carrèsse de lo qualificar de "parlar dels temps antics". E Carles-Brun nos confessa que quand declamava sos "sirventés", aquò valiá lo còp. Las violetas revolucionan sai que pas la poësia d'òc. Son un produch de l'academisme provinciau que faguèt tant de mau a literatura d'Oc d'aquelas pontannadas. Valon milhor per testimòni lingüistic. Osca. Agussòl a vint et tres ans quand las publica. Es un joinomet plen d'estrambòrd. Un autodidacte apassionat, isolat "dins son trauc de cagaraula" (ço ditz). Somiava de rescontrar la pretigiosa còla de Ròcaferrièr. Ja l'an que seguís, dins la peça que donam a la fin d'aquesta pagina e que figura pas dins las Violetas, a milhorat son biais, es mai a l'aise amb sa lenga d'escritura e sa metrica. Defuntarà a 32 ans sens aver agut lo temps d'amadurar una òbra. Sos amics an sai que degut pensar a las portar, sus son cròs, aquelas flors qu'aviá agut cantadas: "ieu quand morirai / vòle per floretas / pas que de violetas / sus lo cròs qu'aurai..."
Mas dins las violetas i a ja aquela fresca caçon de pastorèls. E aquel sirventés ont se retròban d'accents de Pèire Cardenal, una indignacion veraia que mòstra qu'Aimat, el i crei, a de bòn, a la "Patria miegjornala". O pren au seriós. E aiçò podiá pas qu'agradar au grand apòstol dau regionalisme francés qu'èra Joan Carles-Brun.
Amor de pastorèl
per Carles Gròs, felibre del Clapàs
romança mesa en musica per Joan de Camomilha
Polida Rèina de mon còr ò ma Pastorèla minhona vèni tornar per las flors d'òr del pastural que parpalhona
Sens tus l'estèla d'inçamont me pareis plan mai tristoleta que l'anma d'aquela floreta, que lo ventàs, dins un sebron, a desrabat de sa branqueta !
ò ma polida t'aime mai que lo rossinholet cantaire, que naissenta rauba de mai que lo sorelh, rei de l'esclaire.
ò laissa-me dessús ton sen, pus blanc que la nèu de la prada pausar lo gatge de ma fe, genta Pastoreleta aimada !
Serai, se vòls, ton anhelet, floriràs mon front d'una ròsa, e sus lo signe de ton det, vendrai jost ta boqueta ròsa !
tirat de Las Violetas d'Erau
Sirventés
per lo mèstre Frederic Mistral
coronat d'una prumièira jòia als Jocs Florals d'Alés (27 de Setembre de 1896).
Un sirventés ieu vòle faire e puòi lo clamar de tot caire d'aquel Nòrd qu'en tostemps govèrna los òmes d'un governament que tant mau compren e discèrna lo benèstre del grand miegjorn e que coma espiga o lusèrna, tond uòi, coma a tondut totjorn la valenta flor miegjornala de la doça lenga mairala, car uòi m'escòi, jost lo pesuc colar que damna de sentir la plaga que sagna al còr de mon polit país que lo Nòrd tant e tant aïs !
Per Dieus! M'estona pas pus gaire de veire uòi tant de mau faire a mon sorelhós Lengadòc per la gent michanta e gelosa gelosa mai que pas enluòc del cièl del Clapàs, de Tolosa linde e claufit de rais de fuòc, d'ont jamai la nebla fumosa n'es pas davalada sul ròc coma la que tant se rebala, sus la vilassa capitala, París n'a vist jamai cap de sorelh en França que siaguèsse mingra semblança del calelh d'aur que chaca jorn lutz e trelutz sus mon Miegjorn !
ò Nòrd país dels mespresaires del doç parlar de nòstres paires ... tu lo vièlh enemic felon quand rises de nòstres usatges en aclapant dejost ton ponh lo país qu'a travèrs los atges a sempre tengut naut son front en mitan de tos carnalatges e? De qué te creses-ti donc? ... Debrembes pas qu'es dins l'istòria qu'a Roma deves ta victòria ! la mòrt ò mòrt ! per tus aicí sieguèt portada la plana qu'as ensanglentada dejost mila floretas d'òr encara parla de Montfòrt !!!
òm domina pas sens desaire !... uòi te cau, francimandejaire, aclinar ton cap tròp levat, car, maugrat ton omnipodença trobaràs nòstra volontat totjorn prèsta per la defensa, dins nòstres us nos fissat, que tant mau compren e discèrna ò Nòrd, siás michant mai qu'òm pensa, quand fas un pas per barrar de vièlhas arenas, que del bruch del passat son plenas, que siás donc vengut pietadós protector dels buòus tuadors ! ...
..............
As-ti jamai comptat las tombas qu'alandavas dins nòstras combas ... quand veniás, ruscle de talent faire lo siètge tolosenc?...
(setembre 1896)
tirat de Las Violetas d'Erau pp19-21
Flor de camp
per mon cosin Cesar Gasc
Coma aquela autra margarida ma Margarida es flor de camp Son arma es d'òr, son frònt es blanc mai qu'un pantais de boscarida!
Quand sus sa boca mièg-dobrida. mon poton se pausa, subran, sembla qu'ai pres, ieu, dins ma man, amb mon amor, tota sa vida.
E ieu l'aime, ma tant polida. mai que mon còr, mai que mon sang, mai que lo felibre son cant, ma Margarida es flor de camp coma aquela autra margarida !
Armanac montpelhieirenc per 1900, p 160.
Retorn
a l'ensenhador de la literatura montpelhieirenca d'òc
Retorn
a l'ensenhador de la literatura dau sègle XIX
Retorn
a l'ensenhador generau